หลักฐานหนึ่งที่ยืนยันว่าบริเวณกว๊านพะเยาในอดีตเคยเป็นชุมชนโบราณมาก่อน คือ โบราณสถานแห่งนี้ที่มีอายุยาวนานกว่า 500 ปี นั่นเอง และจากศิลาจารึกที่ขุดพบบริเวณวัดติโลกอารามนั้นได้ระบุว่า วัดนี้เป็นวัดที่พระเจ้าติโลกราช แห่งอาณาจักรล้านนาเมืองเชียงใหม่ ได้โปรดเกล้าฯ ให้พระยายุทธิษถิระ เจ้าเมืองพะเยา สร้างขึ้นในราวปี พ.ศ.2019 2029 ซึ่งน่าจะก่อเกิดชุมชนโบราณในห้วงเวลานั้น ต่อมาในปีพ.ศ.2482 กรมประมงได้สร้างประตูกั้นน้ำในกว๊านพะเยา เพื่อเก็บกักน้ำและส่งผลให้วัดหลายแห่งต้องจมน้ำในที่สุด รวมทั้งวัดติโลกอารามแห่งนี้ด้วยที่ต้องจมอยู่ในกว๊านพะเยานานกว่า 68 ปี ดังนั้น ทางจังหวัดพะเยาจึงได้อัญเชิญหลวงพ่อศิลา วัดติโลกอาราม มาประดิษฐานไว้ ณ จุดเดิมกลางกว๊านพะเยา เพื่อให้ประชาชนและนักท่องเที่ยวได้ล่องเรือไปกราบนมัสการหลวงพ่อองค์นี้พร้อม ๆ กับชมวิวทิวทัศน์ที่สวยงามโดยเฉพาะในวันสำคัญทางพุทธศาสนา ได้แก่ วันมาฆบูชา วันวิสาขบูชา และวันอาสาฬหบูชา นักท่องเที่ยวที่เดินทางมาเยือนที่นี่จะได้ชมการเวียนเทียนกลางน้ำรอบพระธาตุเจดีย์วัดติโลกอารามกลางกว๊านพะเยา ซึ่งถือได้ว่าเป็นกิจกรรมเวียนเทียนกลางน้ำหนึ่งเดียวในโลก